Tôi đến dự đám tang chú Giuse Đoàn Văn Tuấn, chú qua đời ở tuổi chín mươi. Tuổi này người ta đã gọi là Thượng Thọ. Chú TUÂN là tên thường gọi trong dòng họ. Chú và ba tôi là anh em thúc bá rất gần, hai người coi nhau như anh em ruột và cũng như chú, ba tôi là ông Đoàn Văn Ngự được mọi người trong họ gọi là bác Giảng.
Nói về chú, tôi còn nhớ có một chiều mưa thật lớn – Chú đi xe đạp đến nhà tôi, không áo mưa người ướt sũng, chỉ có chiếc cặp da hay sổ sách gì đó được bọc kỹ trong tấm nylon dày cộm. Thấy vậy ba tôi hỏi : “Chú không có áo mưa à !” chú cười đáp : “Có chứ bác, nhưng em phải HY SINH để bọc đám tài liệu này, lỡ ướt hết thì khổ”. Thì ra đó là sách vở tài liệu do chú biên soạn, chuẩn bị đem in thành cuốn GIA PHẢ HỌ ĐOÀN. Sau đó chú phải tạm mặc quần áo của ba tôi, rồi hai người bày biện ra vài món để nhâm nhi và hàn huyên trò chuyện, tôi đang học bài nghe chú nói đến hai chữ HY SINH, tôi cảm nhận được trong chú đang có một tâm huyết rất cao độ, chỉ vì cuốn GIA PHẢ của họ ĐOÀN và công việc với trách nhiệm chung cho cả dòng họ mà phải dầm mưa, chịu ướt lạnh để bảo vệ sách vở, tài liệu không bị ướt. Nếu một ai đó trong dòng họ ở vào tình huống này mới biết được và thấm thía hai chữ HY SINH của chú. Men rượu làm nhịp độ câu chuyện thêm phần say sưa tâm đắc, hai người mải mê chén chú chén anh đến gần khuya chú mới về.
Rồi một hôm, ba tôi mang về cuốn GIA PHẢ HỌ ĐOÀN được in với bìa cứng rất đẹp. Khoe với cả nhà đây là công sức của chú TUÂN và của anh em trong họ ĐOÀN mới in xong. Chú TUÂN là chủ biên soạn dựa theo tài liệu được dịch từ chữ Hán Nôm, chuyện kể từ các bậc cha chú trong họ, và sự tài trợ của LM Đoàn Kim Thanh mà tôi gọi là ông chú. Tuổi thiếu niên, tôi nhiều lần được ba dẫn đi dự những buổi giỗ Tổ họ ĐOÀN, do vậy tôi biết được các chú như : chú Mịch, chú Nhị, chú Ký, chú Bảng, chú Tuynh, chú Thám …, Những lần ấy chú TUÂN luôn là người điều khiển chương trình, chú thường hay tôn vinh những tấm gương thành đạt của con cháu họ ĐOÀN trong xã hội. Với chú trong ký ức của tôi đến bây giờ mãi mãi là những dấu ấn đẹp
Việc gì xảy đến không ai biết trước dược… Biến cố năm 1975 họ ĐOÀN ly tán, tha hương khắp nơi. Ngày giỗ Tổ đình trệ không tổ chức được. Thời gian này tôi biết chú và ba tôi rất buồn, rồi nhiều lần cố gắng, hai người muốn gầy dựng ngày giỗ Tổ như xưa, nhưng dòng họ mỗi người một nơi, như bầy kiến tan hàng sau cơn lũ không liên lạc được. Chú và ba tôi đành ngậm ngùi chờ đợi…và không biết đến bao giờ…
Rồi ba tôi qua đời, chú là người duy nhất họ ĐOÀN đến chia buồn va đưa tiển, hôm ấy chú hát bài điếu văn bằng giọng ca trù để tiễn biệt ba tôi, giọng chú như hụt hẫng vì vừa mất đi người đang đồng hành với mình. Hình ảnh đó tôi luôn nhớ không bao giờ quên và ân tình của chú tôi luôn ghi khắc trong lòng.
Trở lại đám tang chú Đoàn Văn Tuấn – Bản thân tôi nhiều lần thiếu sót, đáng lẽ ra phải dành thời gian đến thăm gia đình chú sớm hơn, vậy mà sự ỷ y đã kéo dài theo nhiều năm, mãi đến khi chú qua đời mới đến được với chú, có lẽ tự bản thân tôi là một bài học về sau cho mọi người rút kinh nghiệm, hãy đến với nhau đừng để thời gian quá lâu…
Lần cuối, cũng may nắp quan tài chưa đậy, tôi nhìn chú nằm như ngủ trong cỗ áo quan, khuôn mặt của chú vẫn tươi tắn hồng hào đang toát ra vẻ mãn nguyện nào đó như muốn gởi gắm lại cho con cháu điều gì đang ấp ủ chưa hoàn thành… Và trong đám tang, tôi được gặp lại anh em họ ĐOÀN, có người còn trẻ, có người tuổi đã xế chiều, hôm nay mới được biết mặt nhau, không có dịp này nếu ra đường lỡ có chuyện gì xảy ra mới nhận họ hàng thì thật đáng tiếc. Lần lượt tôi biết em Lễ con chú Tuynh, em Việt, Nam con chú Thám, em Giá con chú Nghiệp …
Trải nghiệm trong đời sống có đức hy sinh và đức vâng lời, tôi thấy chú TUÂN có cả hai. Hy sinh để bảo vệ cho cuốn GIA PHẢ được in ấn thành công, mặc cho nhiều phiền toái xảy ra xung quanh. Vâng lời các bậc cha chú trong họ để hoàn thành công việc trong thời gian nhanh nhất. Đức tính và công lao của chú cho họ ĐOÀN vẫn còn và sẽ mãi mãi được hậu thế trân trọng.
Thánh lễ an táng chú, anh em bà con xa gần đông đủ. Có cả các linh mục con cháu họ ĐOÀN cùng hiệp dâng Thánh lễ Đồng tế. Tôi như được phần nào an ủi và hãnh diện. Hôm đó tôi rất nhiều việc định ra về nhưng không hiểu sao – xui khiến thế nào mà tôi quay trở lại nhà chú dùng cơm. Sau đó em Đoàn Gia Nghị con chú TUÂN đến gặp tôi đề nghị : Làm sao Tết năm nay 2016 qui tụ vài anh em họ ĐOÀN gặp nhau trong mấy ngày Tết để cùng nhau trò chuyện và tưởng nhớ đến ông bà Tổ tiên. Sau đó sẽ có chương trình lâu dài hơn, ý tưởng rất đơn sơ như thế. Tôi đồng ý ngay và yêu cầu chọn nhà chú TUÂN làm điểm đến. Rồi một bất ngờ không tưởng được, em Nghị thông tin cho biết có linh mục Đoàn Đức Hạnh muốn cùng chung tay với anh em tổ chức, qui tụ thân quyến họ ĐOÀN đúng nghĩa hơn, đông hơn. Làm sao nói hết đươc sự vui mừng này. Rõ ràng đây là ân phúc của Tổ tiên họ Đoàn, muốn con cháu đoàn kết lại với nhau, tôi luôn thầm cầu nguyện cho anh em tổ chức được thành công. Bầu nhiệt huyết của cha ông xưa đang được hâm nóng lại, để lan tỏa đi khắp nơi, mời gọi thân quyến gần xa về ngày hội ngộ.
Buổi họp đầu tiên có chú Đoàn Xuân Thám, linh mục Đoàn Đức Hạnh, Tôi và em Nghị. Việc tổ chức được thông qua nhanh chóng, nhượng lại thời gian cho tôi và em Nghị đi phát thiệp mời – Sáng hôm sau hai anh em lên đường đi Hố Nai đến gia đình chú Đoàn Văn Tuynh. Sự đón tiếp niềm nở, thân tình của gia đình chú tạo cho tôi thêm nhiều phấn khích. Xin cảm ơn bữa cơm đầy ắp nghĩa tình họ hàng của gia đình chú. Rồi lần lượt đến nhà chú Ký, chú Chiến… Tất cả đều như ý, không uổng công một ngày đi phát thiệp mời.
Ngày mùng 4 Tết 2016 đã đến – Buổi hội ngộ họ ĐOÀN lần thứ nhất được tổ chức tai Tu đoàn Thiên Phúc – Hiệp Bình Chánh, Thủ đức. Cha Đoàn Đức Hạnh hiện là Bề trên cộng đoàn Thiên Phúc Việt Nam. Vì đang là mùa xuân, thời tiết thật đẹp, con cháu họ ĐOÀN lũ lượt kéo nhau về như bầy chim về tổ, trông dễ thương mà sao gần gũi thế, cứ như chưa bị chia cắt bao giờ… Các bác, các chú, các cô tuy tuổi cao mà vẫn còn minh mẫn. Những bước chân chậm chạp của người cao tuổi di chuyển nặng nề đang đươc quên đi, dành cho niềm hạnh phúc. Chú Ký có câu nói đầy xúc động: “Tạ ơn Chúa, hơn bốn mươi năm qua, chú mới thấy lại cảm giác ngày xưa – Các con cháu giỏi quá”. Rồi những bàn tay đưa ra nắm chặt, những câu chuyện được kể ra, các con cháu quây quần bên các bậc tiền bối như tìm một bóng cả để nương náu, bên các cây đại thụ họ ĐOÀN trong ngày đầu xuân mới.
Cha Hạnh chủ tế Thánh lễ cầu nguyện cho Tổ tiên họ ĐOÀN trong không khí trang nghiêm, đầm ấm. Một đại gia đình đã tề tựu về đây, có lẽ chưa đủ nhưng với bằng đấy người đông đảo như vậy, cũng nói lên đươc sự đồng cảm với nhau và cùng nhau tìm lại anh em dòng họ. Mọi hoạt động trong Thánh lễ đều do con cháu họ ĐOÀN đảm trách. Hồng Phúc đã đến với họ ĐOÀN mà Thiên Chúa đang ban tặng.
Những tấm hình ghi lại khoảnh khắc trang nghiêm, hội ngộ, sao mà thân thiết thế – Các vị cao tuổi như khỏe lại giữa bầy con cháu còn rất trẻ. Các ông chú hăng hái ôn lại Gia Sử họ ĐOÀN, chuyện xưa tích cũ cứ thế đem ra kể, những tiết mục văn nghệ cây nhà lá vườn đầy chất nghệ thuật, tiếng cụng ly, cười nói rôm rả. Trao đổi tâm tình mà từ lâu nay mới có dịp chia sẻ. Cuộc hội ngộ họ ĐOÀN lần thứ nhất năm 2016 diễn ra một cách suôn sẻ, thành công, vượt ngoài sự mong đợi. Tiễn nhau ra về, chia tay trong lưu luyến và hẹn ngày gặp lại.
Qua sự kiện xảy ra – Kéo dài gần nửa thế kỷ trôi qua… Xưa kia cha ông ta muốn gặp nhau để trao đổi chuyện gì, thông báo điều gì là cả sự khó khăn, vì đường đi, thời gian chiếm hết những khoảnh khắc gặp nhau, nghĩ ra thật tội nghiệp và khâm phục. Thời đại bây giờ phương tiện đầy đủ, thông tin nhanh chóng, là điều kiện thuận lợi để liên lạc với thân quyến họ ĐOÀN còn ở những nơi xa xôi.
Với tâm tình này, tôi linh cảm Tổ tiên họ ĐOÀN đang mỉm cười viêm mãn nơi vĩnh hằng. Phần tiếp theo con cháu họ ĐOÀN phải có câu trả lời và thưa với các bậc tiền nhân rằng: “Chúng con đang tiếp tục làm những công việc còn dang dở của cha ông và chắc chắn cây Gia Phả họ ĐOÀN mỗi lúc sẽ đâm chồi nảy lộc, cành lá xum xuê”. Cho thỏa lòng khát vọng và ước mong của tiền nhân, mong sao cho dòng họ luôn gắn kết, bền vững, con cháu làm rạng danh Tiên Tổ. “Chim có tổ người có tông”, ước mong sao mọi người họ ĐOÀN đều có cảm nghĩ ấy, đồng cảm, đồng hành cùng nhau, góp sức chung tay làm rạng danh dòng họ. Xứng đáng là thế hệ kế thừa, là hậu duệ họ ĐOÀN.
Con người sinh ra không thể không có THIÊN CHÚA,
Và con người sinh ra không thể không có TỔ TIÊN.
ĐOÀN TRỌNG PHÚ